Życie po ablacji – co się zmienia i jak wygląda rekonwalescencja po zabiegu

Pierwsza wizyta kontrolna w poradni kardiologicznej zwykle wyznaczana jest po miesiącu od ablacji. Podczas niej, standardowo wykonywane jest badanie EKG oraz ocena stanu pacjenta i wywiad, w szczególności dotyczący nawrotu arytmii. Kolejna wizyta ma miejsce 3-6 miesięcy po zabiegu i jej termin zależy od stanu pacjenta i ablowanej arytmii.

Wówczas bardzo często wykonuje się pierwsze kontrolne badanie Holter EKG. Kolejne kontrole i wykonywane badania zależą od arytmii, która była powodem ablacji, stanu ogólnego pacjenta oraz chorób towarzyszących.

• Bezpośrednio po ablacji pacjent może odczuwać kołatania serca. Są one związane z tym, że w wyniku zabiegu doszło do uszkodzenia miejsc odpowiedzialnych za arytmię i w efekcie po zabiegu dochodzi do ich gojenia się. Nawrót arytmii w okresie do 3 miesięcy po ablacji nie jest zwykle traktowany jako nieskuteczność zabiegu.
  
  Jest to tzw. „blanking period” czyli okres zaślepienia, a arytmie mogą się jeszcze w tym czasie pojawiać, w związku z procesem pozabiegowego gojenia się uszkodzonych w wyniku zabiegu tkanek w sercu. Dopiero po 3 miesiącach wystąpienie arytmii, która była ablowana, uznawane jest za nawrót zaburzeń rytmu serca po zabiegu. W takiej sytuacji każdorazowo indywidualnie lekarz ocenia stan kliniczny pacjenta i może, po rozważeniu korzyści i ryzyka, zakwalifikować chorego do kolejnego zabiegu, bądź do leczenia farmakologicznego.
  
  Zdarza się, że pacjent po jednej ablacji arytmii wymaga kolejnego podobnego zabiegu z powodu nawrotu zaburzeń rytmu serca.

• Bezpośrednio po zabiegu ablacji chory wymaga zwykle wsparcia lekami antyarytmicznymi. Leki takie są z reguły stosowane u pacjentów już przed zabiegiem ablacji, a po nim są odpowiednio modyfikowane.
  
  Zwykle stosowane są one przez okres 3-6 miesięcy po ablacji, a następnie modyfikowane lub odstawiane w zależności od skuteczności zabiegu. Utrzymanie bądź odstawienie leku zależy ponadto od rodzaju ablowanej arytmii oraz schorzenia podstawowego.

Z uwagi na fakt, iż migotanie przedsionków to arytmia, która grozi udarem mózgu, pacjenci z tym zaburzeniem rytmu serca każdorazowo wymagają oceny ryzyka udaru według powszechnie stosowanej skali CHA2DS2-VASc. Nawet mimo skutecznego zabiegu ablacji, chorzy z odpowiednio wysokim ryzykiem udaru wg skali CHA2DS2-VASc wymagają stosowania leczenia przeciwkrzepliwego.

Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na skuteczność zabiegu ablacji, w szczególności ablacji migotania przedsionków, jest modyfikacja czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak nadciśnienie tętnicze, hyperlipidemia, cukrzyca, palenie tytoniu, otyłość, niska aktywność fizyczna czy stres. Jednym ze schorzeń związanych z migotaniem przedsionków jest nadciśnienie tętnicze.

Obie choroby często ze sobą współistnieją. Migotanie przedsionków występuje częściej u pacjentów cierpiących na nadciśnienie tętnicze, a nadciśnienie tętnicze, szczególnie źle kontrolowane, jest schorzeniem, które może nasilać epizody migotania przedsionków.

Z tego względu istotnym aspektem jest stosowanie odpowiednio dobranych leków hipotensyjnych i prawidłowa kontrola ciśnienia tętniczego krwi.

Kolejnym ważnym zagadnieniem jest właściwa dieta i utrzymanie prawidłowej masy ciała. Badania wykazały, że skuteczność zabiegu ablacji u chorych z migotaniem przedsionków jest niższa wśród pacjentów otyłych, a wyższa u chorych z prawidłową wagą ciała.

Optymalnym rozwiązaniem jest schudnięcie jeszcze przed zabiegiem ablacji migotania przedsionków, udowodniono bowiem, że nie tylko skuteczność ablacji jest większa, ale również ryzyko powikłań zabiegu jest niższe u chorych bez współistniejącej nadwagi czy otyłości.

Należy zadbać również o odpowiednie nawodnienie organizmu. Odwodnienie oraz niski poziom potasu i magnezu we krwi sprzyjają nawrotom arytmii.

• W przypadku ablacji arytmii związanych ze współistniejącą niewydolnością serca, czyli arytmii takich jak częstoskurcze komorowe czy burza elektryczna, bardzo ważnym elementem jest właściwe leczenie farmakologiczne niewydolności serca. Leki stosowane w niewydolności serca, poprzez wpływ na funkcję lewej komory mają bowiem potencjał antyarytmiczny. Skuteczność zabiegu ablacji u chorych właściwie leczonych na niewydolność serca jest wyższa.

Odpowiedniego leczenia wymagają także schorzenia pozasercowe, jeśli takie występują u pacjenta z zaburzeniami rytmu serca poddawanego ablacji.

Spośród najważniejszych z nich należy wymienić wszelkie zaburzenia funkcji tarczycy. Zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy mogą prowadzić do zaostrzenia zaburzeń rytmu serca. Ważne jest również odpowiednie leczenie chorób płuc, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc czy astma oskrzelowa.

Niezwykle istotne w aspekcie leczenia zabiegowego migotania przedsionków jest skuteczne leczenie obturacyjnego bezdechu sennego objawiającego się m.in. chrapaniem.

Schorzenie to może bowiem wpływać na skuteczność postępowania antyarytmicznego, zarówno farmakologicznego, jak i zabiegowego.

Ostatnim wreszcie, ale nie mniej ważnym niż powyższe aspektem, jest unikanie stresów oraz stosowanie odpowiednich leków w przypadku współistnienia schorzeń, takich jak zaburzenia lękowe i depresyjne.

Stresy sprzyjają epizodom zaburzeń rytmu serca, a nieustanny lęk m.in. przed napadem arytmii, napędza błędne koło prowadzące w efekcie do nawrotu arytmii i jeszcze większego lęku. W leczeniu, przydatnym jest nie tylko psychoterapia, ale również odpowiednio dobrane przez specjalistę leki przeciwlękowe i antydepresyjne.